یکی از بی نظیرترین مجموعه های آرامگاهی ایران با تمام شاخصه های معماری، هنری و فرهنگی تخت فولاد اصفهان است.

قدمت: از قبل از اسلام تا معاصر

 مساحت: 75 هکتار

نام های دیگر: لسان الارض(به جهت اعتقاد مسلمانان به زنده بودن روح اموات و ارتباط زایر با روح اموات بر سر مزار)، بابارکن الدین(به واسطه وجود مزار بابارکن الدین از عارفین مدفون در این قبرستان)، وادی السلام ثانی(به لحاظ قداست والا و تعدد بزرگان مدفون در آن)

وجه تسمیه: به نظر می رسد نام تخت فولاد، از قرن دهم ه ق، بعد از مرگ بابافولاد حلوایی از عرفای معروف اصفهان، متوفی 959ه ق، به روستایی اطلاق شده که در اطراف بقعه این عارف بزرگ شکل گرفته است. بعدها با توجه به حرمتی که این عارف نزد مردم اصفهان داشته، این روستا به تخت فولاد مشهور شد. در دوره قاجاریه گورستان بابارکن الدین تحت الشعاع روستای تخت فولاد و به علت مجاورت با آن، نام تخت فولاد به کل قبرستان تعمیم داده شد.

ویژگی های خاص:

• دومین قبرستان مهم اهل شیعه بعد از وادی السلام نجف
• مدفون شدن بیش از 2000 نفر از مشاهیر دینی، علمی، فکری، ادبی، هنری در این آرامستان
• نقش این مجموعه در بیان هویت تاریخی و دینی ایران اسلامی
• وجود قبور و سنگ مزارها از دوران تاریخی تا به امروز

بخش های مختلف:

• بقعه ها و قبور
• تکایا
• چله خانه ها
• مساجد
• آب انبارها
• کاروانسرا
• باغ طوبی
• عکسخانه تخت فولاد
• موزه سنگ نوشته ها
• کتابخانه تخت فولاد

جلوه های هنری:

یکی از ابعاد مهم تخت فولاد جایگاه آن در معرفی تاریخ هنر است. سنگ مزارها در این قبرستان با فرم ها و اشکال مختلف و عناصر نوشتاری و تزیینی خاص خود اطلاعات ارزنده ای را در زمینه تاریخ و فرهنگ و اعتقادات دینی و سنتهای اجتماعی ارایه می دهند. نقوش حکاکی شده بر روی سنگ قبرها که در انواع انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی، اسطوره ای و اشیاء دیده می شود علاوه بر جنبه تزیینی و نشانه شناسی، معانی و مفاهیم خاصی را منتقل می کند که عمدتا به صورت نمادین در دو حالت واقع گرایانه و انتزاعی طراحی شده است. علاوه بر آن تخت فولاد عرصه ای است برای رشد و تعالی هنر حجاری و حکاکی و سنگ قبرهای فراوانی که به زیبایی تمام تراشیده شده و شاهدی است بر قدرت قلم استاد سنگ تراش که این خود مجموعه را به گنجینه ارزشمند خوشنویسی تبدیل کرده است. همچنین در تزیین بناها و آرامگاه ها و تکایا از کاشیکاری سنگ تراشی و گچ بری با طرح های اسلیمی و هندسی و نقوشی در تزیین سنگ قبور به زیبایی تمام حجاری شده است.

جلوه های معماری:

حضور مستمر زایران برای زیارت اهل قبور در طول تاریخ مجموعه ای از بناهای معماری همچون مسجد، آب انبار و سقاخانه در کنار بقاع و مقابر تشکیل داده که هرکدام دارای ویژگی خاص خود است. به طور مثال بقعه بابا رکن الدین با سبک و شیوه ایلخانی و قدیم ترین بنای تاریخ دار موجود در تخت فولاد است؛ تکایای میرفندرسکی، خوانساری، خاتون آبادی، فاضل و سراب از عهد صفوی؛ تکایای شیخ محمدتقی رازی و کلباسی از عهد قاجار؛ بقاع بانو امین، جهانگیرخان قشقایی از دوران معاصر و مساجدی همچون رکن الملک که عظیم ترین بنای معماری عهد قاجار در تخت فولاد است با تزیینات عالی کاشیکاری و آب انبار کازرونی و مصلی همه و همه بیانگر اوج هنر معماری اسلامی در تخت فولاد است.

تکایا و مقابر:

تکیه سید رضی صفویه، تکیه گلزار، تکیه ملک، تکیه کازرونی، تکیه فاضل هندی، تکیه آباده ای، تکیه آرامگاه عطاءالملک دهش، تکیه آغاباشی، تکیه امام جمعه، تکیه ایزدگشسب، تکیه بروجردی، تکیه بقعه خاتون آبادی، تکیه بقعه شهشهانی، تکیه تویسرکانی، تکیه جهانگیرخان قشقایی، تکیه حجت نجفی، تکیه خادم الشریعه، تکیه خلیلیان، تکیه دردشتی، تکیه درویش عبدالمجید، تکیه زرگرها، تکیه زنجانی، تکیه زندکرمانی، تکیه سادات بهشتی، تکیه سادات رضوی، تکیه سادات مهدوی، تکیه سادات کتاب، تکیه سپنتا، تکیه سیدالعراقین، تکیه شهدا، تکیه شیخ مرتضی ریزی، تکیه صاحب مکیال المکارم، تکیه صدر، تکیه فاتح، تکیه فیض، تکیه قبرستان عمومی مصلی، تکیه مادر شاهزاده، تکیه مخابرات، تکیه مسجد رکن الملک، تکیه ملا اسماعیل خواجویی، تکیه ملا محمد لطیف خواجویی، تکیه میر فندرسکی، تکیه میرزا رفیعا، تکیه نزدیک آب انبار کازرنی، تکیه هاشمی، تکیه همدانیان، تکیه واله، تکیه کلباسی، تکیه کلیشادی.

مهمترین مشاهیر مدفون:

• عارف کامل بابارکن الدین شیرازی
• آقا جمال الدین خوانساری
• علامه مجتهده نصرت السادات امین
• شکرالله صنیع زاده
• استاد جلال تاج
• استاد جلال الدین همایی
• ملا محمد آخوند کاشی
• فقیه کامل حاج آقا رحیم ارباب
• سید حسن کسایی
• میرابوالقاسم فندرسکی
• علامه آقا حسین خوانساری
• میرزا زین العابدین اشرف الکتاب
• بهاءالدین محمد فاضل اصفهانی
• حسین خطایی
• سید رحیم اصفهانی
• میرزا آقا امامی
• شیخ محمدرضا نجفی
• جهانگیرخان قشقایی
• و تعداد بی شماری از بزرگان علم و فرهنگ و هنر و دین

این آرامستان تاریخی به دلیل وسعت و کثرت مشاهیر مدفون در آن و وجود ابنیه ی ارزشمند تاریخی یکی از مهمترین محوطه‌های تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود. از سال 1363 شمسی خاک سپاری عمومی در این قبرستان متوقف و پس از بازسازی در سال 1375 ش با شماره 1735 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بازدید از تخت فولاد اصفهان علاوه بر آرامش معنوی و روحانی، گنجینه ای است از تاریخ، اندیشه، فرهنگ، ادب و هنر ایران اسلامی.

با ذکر نام چند تن از بزرگان مدفون در این آرامستان، ما را در زنده نگاه داشتن نام و یاد این بزرگان و علما یاری دهید.

برای کسب اطلاعات بیشتر از این مجموعه زیبا با آسان گردش همراه شوید.