یکی از اماکن تاریخی و گردشگری شهر شیراز که مورد توجه اهالی ادب و هنر است، آرامگاه سعدی شیرازی، استاد سخن می‌باشد.

معرفی:

• آرامگاه سعدی در خیابان بوستان شیراز و در دامنه کوه قرار دارد.
• سعدی شیرازی در تمام جهان شناخته شده است و اشعارش به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است.
• به همین دلیل هرساله گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از این آرامگاه زیبا دیدن می‌کنند.
• قرار گرفتن آرامگاه سعدی در کنار باغ دلگشا، باعث شده عطر و بوی نارنج بخصوص در اردیبهشت ماه فضای آرامگاه را پر کند و فضایی بی‌نظیر را به ارمغان آورد.
• علاوه بر سعدی، قبور بزرگان دینی زیادی در این آرامگاه وجود دارد که بر طبق وصیتشان آنجا دفن شده اند.
• در سال 1353 این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
• بر ورودیه آرامگاه که توسط آندره گدار فرانسوی طراحی شده است شعر زیبایی به چشم می‌خورد:

ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید                            هزار سال پس از مرگ او گرش بویی

تاریخچه:

• مکانی که اکنون آرامگاه در آن قرار دارد در زمان حیات ایشان، خانقاه سعدی و مریدانش بوده است.
• سعدی اواخر عمرش را در همین مکان زندگی می‌کرده و در همانجا دفن گردیده است.
• برای اولین بار در قرن هفتم، حدود نیم قرن پس از وفات سعدی، شمس الدین محمد صاحب دیوانی، مقبره‌ای بر فراز مزار سعدی ساخت.
• براساس نوشته‌ای از ابن بطوطه که مربوط به 57 سال پس از وفات سعدی می‌باشد، مردم در آن زمان لباس‌های خود را در آب حوض های آرامگاه می‌شستند و اعتقاد داشتند این آب مقدس است.
• در سال 998 و به دستور یعقوب ذوالقدر، کل بنا خراب شد.
• چندین سال بعد، در زمان زندیه و به دستور کریم خان، بنایی از گچ و آجر برای آرامگاه بنا شد.
• در طبقه پایین راهرویی با دو اتاق وجود داشت.
• قبر سعدی در اتاقی که در قسمت شرقی بود قرار گرفته بود.
• بعدها در اتاق قسمت غربی شوریده، شاعر نابینای شیرازی دفن شد.
• در زمان قاجار این بنا ابتدا به دلیل اختلافات مذهبی تخریب شد و سپس توسط فتحعلی خان مورد مرمت قرار گرفت .
• در سال 1324 انجمن آثار ملی با عضویت و دبیری استاد علی سامی تشکیل شد.
• در همان زمان پیشنهاداتی مبنی بر احیای بنای سعدیه مطرح شد.
• در سال 1325 اقداماتی جهت این کار انجام شد.
• اما اقدامات جدی از سال 1327 با همت علی سامی و علی اصغر حکمت که در آن زمان رییس انجمن آثار ملی ایران بود، انجام شد.
• مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق طرح کنونی آرامگاه سعدی را در سال 1328 ارائه دادند.
• این ساختمان با طرحی برگرفته از کاخ چهلستون و معماری اصیل و جدید ایرانی، در سال 1330 به پایان رسید.
• در تاریخ 11 اردیبهشت 1331، آرامگاه سعدی با حضور دکتر محمود حسابی که وزیر فرهنگ آن زمان بودند، افتتاح گردید.

معماری:

• آرامگاه در محوطه‌ای با مساحت حدود 104 هزار متر مربع قرار دارد.
• در وسط حیاط دو حوض مستطیل شکل در جهت شمالی-جنوبی و در دو طرف آرامگاه قرار گرفته‌اند و حوض دیگری با جهت شرقی-غربی در مقابل ایوان اصلی قرار گرفته است.
• ساختمان L شکل آرامگاه شامل یک ایوان و رواقی کشیده عمود برهم با کاشیکاری آبی و فیروزه‌ای در باغی رویایی و زیبا منظره‌ای چشم نواز را پدید آورده است.
• در جلوی مقبره، ایوانی با 8 ستون که از سنگ‌های قهوه ای تشکیل شده است قرار دارد.
• بنای مقبره که با سنگ‌های سفید و کاشیکاری مزین شده از بیرون به شکل مکعب دیده می‌شود اما از داخل 8 ضلعی است.
• در اطراف آن و در 7 گوشه ساختمان هفت کتیبه خطی که روی آنها اشعار سعدی خطاطی شده قرار دارد.
• بر فراز مقبره گنبدی پوشیده از کاشی‌های فیروزه‌ای قرار دارد.
• سنگ قبر در وسط عمارت 8 ضلعی قرار گرفته و دیوارهای مرمر اطراف سنگ قبر قرار دارند.
• این سنگ قبر توسط علی اکبرخان قوام الملک شیرازی نصب گردیده که کتیبه‌ای از اشعار سعدی روی آن قرار دارد.
• در سمت چپ مقبره، رواقی با 7 طاق وجود دارد که به آرامگاه شوریده شیرازی، شاعر دوران صفویه ختم می‌شود.
• بر سر در اتاق کتیبه‌ای قرار دارد که شاعر را معرفی کرده و در داخل کاشی‌های سرمه‌ای که با اشعار شاعر تزیین شده‌اند قرار دارد.
• حوضچه زیبایی در جلوی رواق قرار دارد که مردم برای گرفتن حاجت درون آن سکه می‌اندازند.
• حوض ماهی زیبایی به شکل 8 ضلعی در نزدیکی مزار و در سمت چپ آن قرار دارد که آب آن از چشمه‌ای که از زیر بنا می‌جوشد تامین می‌شود.

سایر اطلاعات:

• هر سال یکم اردیبهشت ماه مراسم بزرگداشت سعدی در این آرامگاه برگزار می‌گردد.
• آدرس: انتهای خیابان بوستان، جنب باغ دلگشا
• ساعات بازدید: 8 صبح الی 9 شب
• بهای بلیط: گردشگران ایرانی 5000 تومان – گردشگران خارجی 50000 تومان