خانه و موزه مقدم تهران (تاریخچه، پلان، معماری)

موزه های زیاد و با ارزش و دیدنی در شهر وجود دارد. یکی از این موزه های مهم، خانه و موزه مقدم تهران می باشد.

معرفی:

عمارت زیبای خانه مقدم در اواخر دوره قاجار ساخته شده است.
این عمارت زیبا بزرگ و باشکوه محل زندگی محمد تقی احتساب الملک از درباریان قاجار بوده است.
وی در آن زمان رئیس اداره احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس بوده است.
او دارای دو پسر بود که یکی از آنها به نام حسن در جوانی فوت کرد.
نمایشنامه معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» از او به جای مانده است.
بعد ها این عمارت در اختیار فرزند کوچکتر احتساب الملک محسن مقدم که او از بنیان گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و نیز از اساتید ممتاز باستان شناسی دانشگاه تهران بود.
دکتر محسن مقدم به همراه همسرش سلما کویو مجیان که زاده بلغارستان رئیس کتابخانه موزه ملی ایران بود، در این خانه زندگی می کردند.
ایشان علاوه بر فعالیت های علمی با هدف حفظ آثار فرهنگی و تاریخی شروع به جمع ‌آوری آثار مختلف از کاشی و قطعات سنگی کرده است.
همینطور کلکسیونی از پارچه، چپق، قلیان، وافور، مهرها، شیشه و اشیا سفالی جمع کرده است.
بعد از آن در سال ۱۳۵۱ مقدم خانه پدری خود را به دانشگاه تهران اهدا کرد.
وی در سال ۱۳۶۶ هجری شمسی از دنیا رفت. همسرش نیز در سال ۱۳۶۹ هجری شمسی درگذشت.
تولیت این موزه به طور مستقیم در اختیار دانشگاه تهران قرار گرفت.
باید گفت که نشان سردر دانشگاه تهران با الهام از تاریخ و فرهنگ ایران، طراحی او می باشد.
همچنین از طرف «شارل دوگل» رئیس جمهور فرانسه نشان لژیون دو نور درجه «اوفیسیه» به او اهدا شده است.
این اثر در تاریخ ۲۰ آذر سال ۱۳۷۹ هجری شمسی به فهرست آثار ملی ایران اضافه و به ثبت میراث فرهنگی رسید.

معماری:

خانه و موزه مقدم تهران مساحتی برابر با ۲۱۱۷ مترمربع دارد.

همچنین شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.

حیاط بیرونی:

حیاط بیرونی در ضلع جنوبی ساختمان واقع شده است.
ساختمان بیرونی (تابستانی) متشکل از دو بخش می باشد: ۱- پیشخوان و ۲- کارگاه (کتابخانه)

ضلع جنوبی:

اتاق پیشخوان: در دامان زندگی به عنوان اتاق جانبی پذیرایی استفاده می شده و در حال حاضر در این اتاق لوازم شخصی و فعالیت های کاری و علمی جناب مقدم در قاب عکس و در بخشی دیگر آثار تزیینی چوبی، صندوق خانه های قدیمی و وسایل آشپزخانه به نمایش گذاشته شده‌اند.
اتاق پذیرایی: این سالن محل پذیرایی از مهمانان و همچنین محل کار و فعالیت های علمی بوده است. اکنون در این اتاق بخشی از اشیاء و آثار مجموعه موزه مقدم در این سالن به نمایش گذاشته شده است. این آثار نشانگر فرهنگ های مختلف در دوره های گوناگون تاریخی هستند. آثاری مثل ابزارهای سنگی، شیشه ها، مفرغینه ها، سفالینه ها، مهرها و اثر مهرها اشیاء فلزی و…
حوض خانه: تزیینات دیوارهای حوض خانه از قطعات ظروف سفالی و کاشی است. در عین حال نشانگر سیر و تحول صنعت کاشی و سفال ایران است. این تزییناتروی دیوارها توسط استاد محسن مقدم به وجود آمده اند.
کارگاه (کتابخانه): این محل در حقیقت کارگاه استاد بوده است. اما در حال حاضر کتاب های دکتر مقدم و دیگر کتاب های باستان شناسی و هنر در آن قرار دارد.

ضلع غربی:

ساختمان اربابی ( برج): این ساختمان به شکل قلعه های قرون وسطا اروپا ساخته شده است. دکتر مقدم به همراه یکی از شاگردانشان دکتر ابوالقاسمی این بنا را ساختند. هدفشان نمایش هنرهای مردمی ایران در آن محل بود. این بنا بخش‌های زیادی مانند اتاق صدف، اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی های قاجاری با مضمون استحمام و زیرزمین با تزیینات سفال را دارد.
ایوان قاجار: این ایوان بعد های چند ستون و طاق ساخته شده است. ست تزئینات به کار رفته در آن استفاده از کاشی های دوران زندیه و قاجاریه می باشد. و سطح این ایوان حوضچه مرمری کوچک قرار دارد که آب از آن فوران می کند و به کمک یک جوی باریک به استخر می ریزد. حوضچه یاد شده متعلق به حمام فتحعلی شاه بوده است.
گلخانه: تزیینات آن کاشی های لعابدار قدیمی و ازاره های سنگی حجاری شده با مضمون گل و گیاه می باشند.

ضلع شرقی:

حیاط: حیاط با الهام از طرح فرش های دوران صفوی و قاجار با محوریت حوض در وسط و باغچه های پیرامونی طراحی شده است.
حیاط سرایداری: از این فضا به عنوان محل سکونت مستخدمین و سرایداران و همچنین مطبخ استفاده می‌ شده است

حیاط اندرونی:

زیرزمین:

در اوایل به عنوان انباری و حمام بوده و اکنون به عنوان گنجینه آثار تاریخی موزه مورد استفاده قرار میگیرد.

ایوان:

این ایوان روی چهار ستون با گچ بری کرنتی و به شکل سنتوری با گچ بری ایرانی ساخته شده است.
همچنین با دو رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی می باشد.
از تزیینات آن می توان به آینه کاری زندیه و قاجاریه، کاشی های معرق، کاشی های کوپاچه (چند رنگ) صفوی و خشتی قاجار و پهلوی اول اشاره کرد

اتاق قاجار (سالن زمستانی):

آثار ارزنده‌ای از دوران قاجاریه و زندیه در آن است.
مثل شومینه ای از قصر فیروزه ـ کاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه و طاقچه گچ بری زندیه از اصفهان

اتاق نشیمن:

محل اصلی زندگی دکتر مقدم و خانواده شان بوده است.

مشخصات:

آدرس: تهران، خیابان امام خميني، بعد از شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۵۱
شماره تلفن: ۶۶۴۶۳۱۴۴-۰۲۱
وب سایت: museums.ut.ac.ir
هزینه ورودی: برای ایرانی ۵۰۰۰ تومان – برای غیر ایرانی ۱۰۰۰۰ تومان
ساعات بازدید: به غیر از دوشنبه ها و تعطیلات رسمی از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ عصر

چنانچه مایل هستید درباره دیگر اماکن تاریخی تهران بدانید، اینجا کلیک کنید.

وبلاگ

خانه و موزه مقدم تهران