حرم شاه عبدالعظیم تهران (یا عامیانه آن، شابدلعظیم) آرامگاه عبدالعظیم حسنی است که در شهر ری قرار دارد.
معرفی:
- حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است که با چهار واسطه، از نوادگان حضرت علی (ع) محسوب می‌شود.
- ایشان در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مدینه متولد شد
- نزدیک به هشت دهه و با درک امامت چهار امام معصوم – امام موسی (ع)، امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) زندگی کرده اند.
- پدرش عبدالله و مادرش فاطمه نام داشتند.
- همسر وی خدیجه دختر قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی بود.
- در سن ۷۹ سالگی به دیار باقی شتافت.
تاریخچه:
- این آرامگاه مربوط به دوره ایلخانی – دوره صفوی – دوره قاجار است.
- این اثر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ با شمارهٔ ثبت ۴۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
- کهن‌ترین اثر کشف شده در حرم مطهر عبدالعظیم حسنی (ع)، سردر آجری است که در درگاه اصلی حرم قرار دارد.
- روی آن نام بانی سردر «مجدالملک قمی براوستانی» از وزیران «برکیارق سلجوقی» در قرن پنجم هجری قمری نوشته شده است.
- تعمیر و بازسازی حرم عبدالعظیم (ع) در قرن چهارم هجری قمری و در زمان «عضدالدوله دیلمی» سخنانی ثبت شده است.
- بنای آرامگاه در بخش پایین چهارگوشی است که هر سوی آن حدود هشت متر است.
- صحن‌ها و ایوان از آثار دوره صفوی می‌باشد.
- در دوره قاجار تعمیرات و اضافات بسیاری صورت گرفت.
- پوشش زرین گنبد به فرمان ناصرالدین‌‌شاه در سال ۱۲۷۰ هجری قمری برابر با ۱۸۳۵ میلادی انجام گرفته‌است.
بخش های حرم:
صحن ها:
- صحن عتیق که اکنون با نام صحن امام حسن مجتبی شناخته می‌شود و در ضلع شمالی حرم قرار دارد.
- باغ طوطی که اکنون با نام صحن امام حسین شناخته می‌شود و شمال غربی حرم قرار گرفته و مدرسه امین‌السلطنه نیز در آن واقع شده است.
- ناصری یا صحن ولیعهدی که اکنون با نام صحن کاشانی شناخته می‌شود و در غرب حرم قرار گرفته است.
- باغچه علی جان در شرق حرم قرار گرفته است.
- جنوبی نیز به نام امامزاده حمزه شهرت دارد.
رواق‌ها:
- رواق غربی یا رواق بالاسر در زمان صفویه تأسیس شده است، در این رواق محرابی دیدنی وجود دارد که با کاشی‌کاری و معرق تزیین شده و اطراف آن آثاری از خطاطان است که آیات قرآن را ثبت کرده‌اند.
- رواق بالاسر به صحن ناصری دسترسی دارد و از راهروها و پنجره‌های غربی آن، صحن ناصرالدین شاه دیده می‌شود.
- در بین صحن امامزاده حمزه و حرم شاه عبدالعظیم، رواق شرقی قرار دارد که معماری آن شبیه به رواق بالاسر است.
- رواق دیگری هم در حرم وجود دارد که در گذشته با نام مسجد جنت‌سرا شناخته می‌شده و تا پیش از احداث صحن و ایوان شمالی، راه ورود به حرم بوده است.
- شمالی جزو بناهایی است که به دستور شاه طهماسب در زمان صفویه ساخته شده است.
غرفه‌ها:
- در حرم شاه عبدالعظیم غرفه‌های مختلفی وجود دارد که در آن‌ها آثار فرهنگی و مذهبی عرضه می‌شود.
- همچنین خانم‌ها و آقایان می‌توانند با مراجعه به غرفه‌های ایجاد شده برای پاسخ‌گویی به سوالات دینی، از مشاوره متخصصان دینی بهره‌مند شوند.
- حوزه کاری غرفه‌های موجود در حرم شاه عبدالعظیم متفاوت است.
- به کمک خادمان حرم و بخش راهنمای زائران می‌توانید با فعالیت‌های مختلفی که در غرفه‌های مجموعه انجام می‌شود، آشنا شوید و از آن‌ها استفاده کنید.
ایوان‌ها:
- ایوان شمالی یکی از اصلی‌ترین بناهای حرم شاه عبدالعظیم و ورودی اصلی حرم است.
- در اطراف ایوان اصلی کفشداری‌ها قرار دارند.
- این ایوان نیز به‌همراه صحن شمالی در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است.
- در مکان کنونی ایوان مسجد جنت‌سرا قرار داشت که در حال حاضر به‌عنوان یکی از رواق‌های حرم شناخته می‌شود.
- ایوان شمالی ۱۰ ستون بلند سنگی بسیار زیبا دارد که جلوه آن را دوچندان کرده است.
- در بالای ایوان نیز کتیبه‌ای حاوی نام معمار و تاریخچه ایوان حک شده است.
- ایوان شرقی حرم نیز ورودی دیگری است که در صحن شرقی قرار گرفته.
- این ایوان نسبت به ایوان آستانه کوچک‌تر است اما معماری آن مانند سایر ایوان‌ها آینه‌کاری دارد و آزاره‌هایش از مرمر ساخته شده است.
مسجد جامع:
- مسجد جامع یکی از قسمت‌های اصلی حرم شاه عبدالعظیم حسنی است که در آن مراسم‌های مختلفی چون عزاداری امام حسین، نماز روزهای عید، سخنرانی‌های مذهبی و… برگزار می‌شود.
- جزو بناهایی است که هنگام توسعه حرم در دوران قاجار ساخته شده.
- این مسجد در ضلع شمالی محوطه حرم قرار گرفته و ورودی آن از صحن عتیق است.
مدرسه امین‌السلطان:
- مدرسه امین‌السلطان یا امینیه در صحن باغ طوطی قرار دارد.
- این مدرسه توسط ابراهیم خان ظل‌السلطان ساخته و وقف حرم شاه عبدالعظیم حسنی شد.
- بخش زیادی از این مدرسه تخریب شده است.
- در مکانی که پیش از این مدرسه امین‌السلطان قرار داشت، اکنون قبرستان باغ طوطی تأسیس شده و در آن بسیاری از شخصیت‌های بزرگ شیعه به خاک سپرده شده‌اند.
مدرسه برهان:
- حوزه علمیه و مدرسه طلاب برهان از دیگر بناهایی است که در نزدیکی حرم شابدلعظیم واقع شده است.
- در بنای حرم دو حوزه علمیه قرار دارد.
- یکی از آن‌ها حوزه‌ای است که به جای مقبره رضا خان در اوایل انقلاب اسلامی تأسیس شد و به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کند و امکان اقامت طلاب را نیز دارد.
- حوزه دیگری که در جوار حرم واقع شده، مدرسه برهان است.
- بنای این مدرسه که در ابتدا عتیق نام داشت.
- در دوران سلجوقیان ساخته شد و تا زمان پهلوی پذیرای طلاب دینی بود.
- اما در دوران پهلوی دیگر فعالیتی نداشت و بنای آن رو به زوال می‌رفت.
- بعد از انقلاب اسلامی، حاج شیخ علی‌اکبر برهان تهرانی با بازسازی آنچه از بنا باقی مانده بود، دوباره حوزه علمیه‌ای در این محل راه‌اندازی کرد.
- در سال ۱۳۷۰ بنا به‌صورت کامل تخریب و بازسازی شد و مدرسه علمیه نوینی در آن تأسیس کردند.
- ساختمان جدید مدرسه برهان در مساحت پنج‌هزار مترمربع از سال ۱۳۸۳ تاکنون پذیرای دانشجویان علوم دینی است.
موزه حرم شاه عبدالعظیم حسنی:
- قدمت زیاد حرم شابدلعظیم باعث شده است که آثار باستانی و نفیس بسیاری در حرم و اطراف آن وجود داشته باشد.
- این موضوع باعث شد تا موزه‌ای به‌منظور نگهداری و حفظ این آثار تاریخی در حرم تأسیس شود.
- از طرف دیگر مردم، امیران و اشراف‌زاده‌های دوران مختلف اشیایی را به حرم اهدا کرده‌اند که برخی از آن‌ها به‌عنوان آثار نفیس ایران اسلام شناخته می‌شوند.
- در ابتدا این آثار در خزانه حرم نگهداری می‌شدند و از دسترس زائران به دور بودند. اما از سال ۱۳۸۱ موزه‌ای به وسعت سه‌هزار مترمربع در ضلع جنوب شرقی حرم راه‌اندازی شد.
آرامگاه افراد مشهور در این حرم:
- آیت‌الله کاشانی
- آیت‌الله اثنی‌عشری
- امیری فیروزکوهی
- قائم‌مقام فراهانی
- شهید شیخ محمد خیابانی
- اسماعیل آشتیانی
- دکتر بدیع‌الزمان فروزان‌فر
- آیت‌الله حاج شیخ جواد فومنی حائری
- آیت‌الله حسن آشتیانی
- ستار خان
- سید ضیاءالدین طباطبایی
- آیت‌الله احمد آشتیانی
- آیت‌الله مجتبی تهرانی
- علامه محمد قزوینی
ساعات بازدید:
نیمه نخست سال یک ساعت قبل از اذان صبح تا ۳۰ دقیقه بامداد، نیمه دوم سال یک ساعت قبل از اذان صبح تا ساعت ۲۲:۳۰ و ایام تعطیل شامل شب‌های جمعه، ماه مبارک رمضان و مناسبت‌های ویژه مذهبی به‌صورت یکسره باز است.
آدرس:
- بزرگ‌راه آزادگان جنوب، خیابان شهید رجایی، پل فتح،بلوار شهید دستواره، درب جنوبی حرم.
- بزرگ‌راه نواب‌صفوی جنوب، بزرگ‌راه شهید تندگویان، بزرگ‌راه آزادگان، خیابان شهید رجایی، پل فتح،بلوار شهید دستواره.
- خیابان وحدت اسلامی، خیابان شوش، خیابان شهید رجایی، پل فتح، بلوار شهید دستواره.
- خیابان دماوند، سی‌متری نیروهوایی، بزرگ‌راه بسیج، بزرگ‌راه آزادگان، خیابان فداییان اسلام، کمربندی شهرری، درب شرقی حرم.
برای کسب اطلاعات بیشتر از اماکن زیارتی شهر تهران با آسان گردش همراه شوید.
نظر (0)